Onlangs bestelde ik het boek “Waarom we altijd tijd te kort komen & ander irrationeel gedrag”. Dit boek is geschreven door Dan Ariely, hoogleraar gedragseconomie aan het MIT. Hij beschrijft op een plezierige en humoristische manier gedragsonderzoek. Het lijkt in het genre te vallen van “Waarom mannen niet luisteren en vrouwen niet kunnen kaartlezen van Allen en Barbara Pease, maar ik vind het beter geschreven en authentieker door de beschrijvingen van de eigen onderzoeken.
Ariely beschrijft mechanismen van irrationele besluitvorming. Irrationeel, maar wel voorspelbaar.
Steeds word je als lezer aan het denken gezet hoe de mechanismen die Ariely aandraagt in je eigen leven een rol spelen. Ariely adviseert zelf om na ieder hoofdstuk na te denken ‘over de manier waarop de principes van het menselijk gedrag in de experimenten van toepassing zijn op uw eigen leven.” Dat valt niet mee, want het is een boek om in een ruk uit te lezen. Dat blijkt ook uit het feit dat na enkele maanden al een tweede druk uitgebracht is.
Ik merk ook dat het boek me stof tot nadenken geeft voor mijn eigen vakgebied: onderwijs. Een voorbeeld is het hoofdstuk over het misverstand tussen vraag en aanbod. Daarin beschrijft Ariely het fenomeen ‘anchoring’, verankering. Door een product te koppelen aan bijvoorbeeld een chique omgeving, kun je de prijs opdrijven of de vraag ernaar scheppen. Dan Ariely koppelt dit fenomeen aan het natuurverschijnsel imprinting, een begrip uit de gedragsbiologie. Over anchoring worden weer mooie onderzoeken door de auteur beschreven. Dit hoofdstuk bracht me tot het nadenken over de vraag hoe we ‘onderwijs kunnen verkopen aan leerlingen’. Welke ankers kunnen we aanbrengen?
“Geld blijkt vaak de duurste manier om mensen te motiveren. Sociale normen zijn niet alleen goedkoper, maar vaak ook effectiever”, schrijft Ariely. Over onderwijs schrijft hij het gevoel te hebben dat het “door gestandaardiseerd testen en op prestatie gebaseerde lonen waarschijnlijk van sociale normen naar marktnormen zal worden geduwd.” Eveneens om over na te denken… hoe vaak vragen leerlingen niet: “is het voor een cijfer?”
De verleiding is groot om nog meer te schrijven, want irrationeel gedrag is heel herkenbaar. Ariely weet de aandacht vast te houden. Dit boek zal ik ongetwijfeld nog een paar keer doorlezen.